İsrail‘in yaklaşık 16 yıldır abluka uyguladığı Gazze Şeridi’ndeki binlerce işçi, iş sağlığı ve güvenliğinin olmaması, sözleşmelerinin yapılmaması, uzun çalışma saatleri ve düşük ücretler gibi birçok zorlukla karşılaşıyor.
Gazze’de düşük ücret karşılığında uzun saatler çalışan Filistinli işçiler, bazen de hayatlarını tehlikeye atan işlerde çalışmak zorunda kalıyor.
Abluka altındaki işçiler, 2000 tarihli Filistin İş Kanunu tarafından tanınan “iş sözleşmesi, asgari ücret, tatil, çalışma ve dinlenme saatleri, yaralanma sigortası ve diğer temel haklar” dahil olmak üzere birçok haktan mahrum bırakılıyor.
İşçiler, sektördeki imkanların azlığından ve işsiz sayısındaki artıştan bahsederek, işverenlerin kendilerini mesai saatleri dışında çalıştırdığını ve bu durumdan muzdarip olduklarını dile getiriyor.
İnsan hakları raporlarına göre, dünya emekçilerinin her yıl 1 Mayıs’a denk gelen bayramlarını kutladıkları bir dönemde, Gazze’deki işçiler haklarını koruyan mekanizma ve politikaların olmaması nedeniyle yoksulluk ve aşırı yoksulluk arasında sınıflandırılıyor.
Ekonomistler, işsizlik oranındaki artışın birtakım nedenlere dayandığını ifade ederek, bunları da ” İsrail‘in Gazze’de 16 yıldan bu yana uyguladığı abluka, Filistinli gruplar arasındaki anlaşmazlıklar ve Batı Şeria’daki yönetimin Gazze’deki memurlara yönelik uygulamaları” şeklinde sıralıyor.
Filistin Merkezi İstatistik Bürosu’nun Mayıs 2022’de yayımladığı rapora göre, Gazze’deki işsizlik oranı yüzde 47’ye ulaştı.
Maaşın yarısı ulaşıma gidiyor
Laboratuvarda çalışan 26 yaşındaki Filistinli kadın Ravan Muhammed, AA muhabirine, günde 8 saat çalıştığını ve aylık sadece 138 dolar maaş aldığını söyledi.
“Aldığım maaşın yarısı olan yaklaşık 70 dolar ulaşıma gidiyor, kalan miktar ailemin ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyor.” diyen Muhammed, çalışmasını düzenleyen bir sözleşmenin olmadığını, buna ek olarak bazen izinden mahrum bırakıldığını ve uzun saatler çalışmak zorunda kaldığını ifade etti.
Gazze’deki Filistinli İşçiler Sendikası Başkanı Sami el-Amasi de İsrail ablukası sebebiyle sektörde kötüleşen ekonomik koşullardan dolayı çalışanların “zor ve acı bir gerçek” yaşadığını dile getirdi.
Amasi, asgari ücretin ödenmemesi, uzun çalışma saatleri ve düşük ücretler başta olmak üzere işçilerin birçok sıkıntıyla karşılaştığını vurguladı.
İşsizlik oranı yüzde 50’ye dayandı
Kötüleşen ekonomik koşulları İsrail ablukasına ve siyasi bölünmenin devam etmesine bağlayan Amasi şu değerlendirmelerde bulundu:
“İsrail ablukası sebebiyle Gazze Şeridi’ndeki işsizlik oranı yüzde 50’ye, yoksulluk oranı da yüzde 60’a yükseldi. Ekonomik krizlerin yanı sıra İsrail’in tekrarlanan askeri saldırı ve ihlalleri, Gazze Şeridi’nde çeşitli alanlardaki sanayi ve imalatı da olumsuz etkiledi.”
Amasi, “Filistin iş kanununun uygulanmaması ve işletmelerin bu kanunu uygulamakla yükümlü olmaması, işçi haklarını işverenler tarafından suistimale açık hale getiriyor.” ifadelerini kullandı.
Gazze’de işçiler iş sağlığı ve güvenliğinden yoksun
Bazı işçilerin, zor çalışma şartları altında ve düşük ücretle çalıştırıldığını ifade eden Amasi, ablukadan kaynaklanan zor ekonomik koşullar nedeniyle iş verenlerin iş kanununu uygulamadığını ve bu gibi sorunların yaşandığını savundu.
Amasi, “Gazze’deki atölyelerde iş sağlığı ve güvenliği faktörlerinin olmaması, iş kazalarına davetiye çıkarıyor, yılda yaklaşık 300 işçi yaralanıyor. İş kazalarının yüzde 90’ı, yasal yollardan değil, işçinin hakkını görmezden gelen örf, adet ve geleneklere göre çözülüyor.” diye konuştu
İşsizlik sorunu nedeniyle birçok kişinin, ailesinin geçimini sağlamak için yurt dışında iş aradığını dile getiren Amasi, şöyle devam etti:
“Yılda 10-12 bin üniversite mezunu genç, Gazze’de iş imkanlarının kısıtlı olması nedeniyle işsizler kervanına katılıyor. Bir aile çocuğunu üniversitede okutmak için büyük meblağlar harcıyor. Nihayetinde bu mezunlar, iş bulamıyor ve düşük ücretler mukabilinde ya bir meslek ya da bir zanaat öğrenmeye çalışıyor.”
Asgari ücret görüşmeleri
Amasi, başkanlığını yürüttüğü sendika öncülüğünde asgari ücretin belirlenmesi amacıyla kurulan komitenin, hükümet, işverenler ve işçi temsilcilerinden oluştuğunu ve Filistinli işçiler için adil bir ücrete ulaşmaya çalıştığını kaydetti.
Asgari ücretin belirlenmesinde bölgedeki ekonomik durumun yanı sıra hem işveren hem işçilerin durumunun göz önünde bulundurulacağını aktaran Amasi, ücretin sektörlere göre, büyük şirketlerden, daha küçük işletmelere doğru kademeli olarak uygulanacağını söyledi.
Amasi, düşük ücretlerle sömürülen işçilerin, iş sözleşmesi yapılmadan çalıştırılması ve çeşitli bahanelerle işten çıkarılması gibi başka sorunlarının olduğunu da sözlerine ekledi.
Bakanlık iş kanununun uygulanmasını hedefliyor
Gazze’deki Çalışma Bakanlığı Çalışma Koşulları Dairesi Müdürü Hüseyin Habbuş da Bakanlığın, işçileri ve işverenleri korumak için kanunu uygulamayı hedeflediğine işaret etti.
Habbuş, Bakanlığa bağlı birimlerin, iş yasasının uygulanmasını sağlamak, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarını takip etmek, işçilere yönelik mağduriyetin önüne geçmek ve oluşabilecek herhangi bir sorunun çözümü için başta büyük firmalar olmak üzere kurumlarda incelemeler yaptığını anlattı.
Filistinli yetkili, asgari ücretin belirlenmesiyle ilgili yapılan görüşmelere ilişkin “Çalışmalar devam ediyor. Komite, mevcut ekonomik durum ve yaşam koşullarını dikkate alarak bir rakam belirleyecektir.” dedi.
